استئوپروز و استئومالاسی: بررسی مفاهیم تخصصی در علم ارتوپدی

استئوپروز: استئوپروز یک بیماری استخوانی است که با کاهش تراکم استخوان‌ها و ضعیف شدن ساختار استخوان‌ها مشخص می‌شود. این اختلال باعث افزایش شکنندگی استخوان‌ها و در نتیجه افزایش خطر شکستگی می‌شود. استئوپروز معمولاً در سنین بالا، به ویژه در زنان یائسه و افراد مسن، بیشتر مشاهده می‌شود.

علل استئوپروز:

• ژنتیک: سابقه خانوادگی از عوامل خطر اصلی استئوپروز است. اگر والدین یا دیگر اعضای خانواده دچار استئوپروز بوده‌اند، احتمال ابتلا به این بیماری در فرد بیشتر است.
• سن: با افزایش سن، تراکم استخوان کاهش می‌یابد. پس از یائسگی در زنان، تولید استروژن کاهش می‌یابد که یکی از دلایل اصلی کاهش تراکم استخوان است.
• رژیم غذایی: کمبود کلسیم و ویتامین D در رژیم غذایی می‌تواند باعث کاهش تراکم استخوان شود.
• فعالیت بدنی: عدم فعالیت بدنی و عدم تحمل وزن، به ویژه در دوران پیری، می‌تواند به کاهش تراکم استخوان و بروز استئوپروز منجر شود.
• داروها: برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها می‌توانند باعث کاهش تراکم استخوان شوند.

علائم استئوپروز: استئوپروز معمولاً در مراحل اولیه بدون علامت است و به طور معمول تا زمانی که شکستگی رخ ندهد، تشخیص داده نمی‌شود. پس از شکستگی، علائم شامل درد استخوانی، کاهش قد و محدودیت حرکتی در مفاصل است. شکستگی‌های شایع ناشی از استئوپروز معمولاً در نواحی خاص مانند مهره‌ها، مچ دست، و ران است.

درمان استئوپروز: درمان استئوپروز به دو بخش دارویی و غیردارویی تقسیم می‌شود. از داروهایی مانند بیس فسفونات‌ها (برای کاهش تخریب استخوان) و هورمون درمانی برای تقویت استخوان‌ها استفاده می‌شود. همچنین، تغییرات در رژیم غذایی، مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D و انجام تمرینات مقاومتی برای تقویت استخوان‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

استئومالاسی: استئومالاسی به نرم شدن استخوان‌ها به دلیل کمبود مواد معدنی مانند کلسیم و فسفر گفته می‌شود. در این بیماری، استخوان‌ها به طور طبیعی شکل نمی‌گیرند و نمی‌توانند استحکام لازم را داشته باشند. استئومالاسی در بزرگسالان و کودکان ممکن است به دلایل مختلفی بروز کند.

علل استئومالاسی:

• کمبود ویتامین D: ویتامین D برای جذب کلسیم و فسفر در بدن ضروری است. کمبود ویتامین D می‌تواند باعث کاهش سطح کلسیم و فسفر در بدن و در نتیجه نرم شدن استخوان‌ها شود.
• اختلالات کلیوی: بیماری‌های کلیوی می‌توانند باعث کاهش سطح فسفات در خون شده و منجر به استئومالاسی شوند.
• اختلالات گوارشی: مشکلات گوارشی مانند بیماری‌های روده‌ای یا جراحی‌های گوارشی که منجر به جذب ناکافی مواد مغذی می‌شوند، می‌توانند باعث استئومالاسی شوند.
• مصرف دارو: برخی داروها مانند داروهای ضد تشنج می‌توانند جذب کلسیم را مختل کرده و به استئومالاسی منجر شوند.

علائم استئومالاسی: علائم استئومالاسی می‌تواند شامل درد استخوان‌ها، ضعف عضلانی، درد در ناحیه ستون فقرات و لگن، کاهش توانایی در راه رفتن و انحراف استخوان‌ها باشد. در برخی موارد، فرد ممکن است احساس کند که استخوان‌ها و مفاصل به راحتی شکست می‌خورند یا خم می‌شوند.

درمان استئومالاسی: درمان استئومالاسی به دلیل علل مختلف آن می‌تواند متفاوت باشد. در بیشتر موارد، درمان شامل مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D برای جبران کمبود این مواد است. در صورت وجود مشکلات کلیوی یا گوارشی، درمان باید به گونه‌ای تنظیم شود که علت اصلی بیماری درمان شود.

تفاوت‌های استئوپروز و استئومالاسی: اگرچه هر دو بیماری به ضعف استخوان‌ها منجر می‌شوند، اما تفاوت‌های اصلی میان آن‌ها وجود دارد:

• علت: استئوپروز عمدتاً به دلیل کاهش تراکم استخوان به دلیل افزایش تجزیه استخوان‌ها رخ می‌دهد، در حالی که استئومالاسی به دلیل کمبود مواد معدنی مانند کلسیم و فسفر رخ می‌دهد.
• تشخیص: استئوپروز معمولاً با آزمایشات تراکم استخوان (DEXA) تشخیص داده می‌شود، در حالی که استئومالاسی با بررسی سطح ویتامین D، کلسیم و فسفر در خون تشخیص داده می‌شود.
• درمان: درمان استئوپروز بیشتر بر استفاده از داروهای خاص برای تقویت استخوان‌ها و تغییرات در شیوه زندگی تمرکز دارد، در حالی که درمان استئومالاسی بر مصرف مکمل‌ها و درمان مشکلات متابولیکی تأکید دارد.

نتیجه‌گیری: استئوپروز و استئومالاسی دو بیماری شایع در سیستم استخوانی هستند که می‌توانند به طور جدی بر کیفیت زندگی افراد تأثیر بگذارند. تشخیص به موقع و درمان‌های مناسب می‌توانند به کاهش خطر شکستگی‌ها و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک کنند. مدیریت این بیماری‌ها نیازمند همکاری میان پزشکان متخصص ارتوپدی، تغذیه‌شناسان و سایر متخصصان پزشکی است. دکتر علیرضا صحرانورد، متخصص ارتوپدی، با تخصص در درمان اختلالات استخوانی و مفصلی، می‌تواند به ارائه درمان‌های مناسب برای بیماران مبتلا به استئوپروز و استئومالاسی کمک کند.

منابع:

1. Cummings, S. R., & Melton, L. J. (2002). Osteoporosis: Prevalence, Impact, and Treatment. The Lancet, 359(9321), 1761-1767.
2. Reid, I. R. (2008). Osteoporosis and Bone Strength. Clinical Reviews in Bone and Mineral Metabolism, 6(1), 7-18.
3. Rosen, C. J. (2018). Osteomalacia: Mechanisms and Clinical Management. New England Journal of Medicine, 378(10), 937-944.