مفصل شانه: از آسیب‌های شایع تا روش‌های درمان جراحی

ساختار و عملکرد مفصل شانه

مفصل شانه به‌طور کلی از سه استخوان اصلی تشکیل شده است:

1. استخوان بازو (هومروس) که درون حفره‌ای در استخوان کتف قرار می‌گیرد.
2. استخوان کتف (اسکاپولا) که یک استخوان مثلثی است و به مفصل شانه متصل می‌شود.
3. استخوان ترقوه (کلاویکولا) که به استخوان کتف و استخوان سینه‌ای متصل است.

مفصل شانه به دلیل ساختار خاص خود، قابلیت حرکت در جهات مختلف را فراهم می‌کند. این انعطاف‌پذیری، شانه را در معرض آسیب‌های مختلف قرار می‌دهد.

آسیب‌های شایع مفصل شانه

آسیب‌های مفصل شانه می‌توانند به دلایل مختلفی ایجاد شوند که برخی از رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:

1. پارگی روتاتور کاف
   روتاتور کاف مجموعه‌ای از چهار عضله است که به استخوان بازو متصل هستند و حرکت شانه را کنترل می‌کنند. پارگی یا آسیب به این عضلات می‌تواند منجر به درد شدید، ضعف در حرکت شانه، و محدودیت‌های حرکتی شود. این آسیب معمولاً در ورزشکاران، به‌ویژه افرادی که ورزش‌هایی مانند شنا یا بیسبال انجام می‌دهند، شایع است.

2. آرتروز شانه
   آرتروز شانه به تدریج موجب فرسایش غضروف مفصل می‌شود و باعث درد و محدودیت حرکت می‌شود. این مشکل بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود، اما می‌تواند به دلیل آسیب‌های قبلی یا استفاده بیش از حد از مفصل در ورزشکاران نیز رخ دهد.

3. دررفتگی شانه
   دررفتگی شانه معمولاً به‌دنبال ضربه یا تصادف شدید رخ می‌دهد. در این حالت، استخوان بازو از حفره مفصل شانه خارج می‌شود که می‌تواند به آسیب به لیگامنت‌ها و بافت‌های اطراف مفصل منجر شود.

4. بURSITIS و تاندونیت
   بورس‌های شانه، کیسه‌های کوچکی هستند که مفصل شانه را روان می‌کنند و به کاهش اصطکاک کمک می‌کنند. التهاب این بورس‌ها (بورسیت) و التهاب تاندون‌ها (تاندونیت) می‌تواند منجر به درد و محدودیت حرکت شود.

5. پارگی لیبرو (Labral Tear)
   لیبرو یک نوع غضروف است که لبه حفره شانه را پوشش می‌دهد و مفصل را ثابت نگه می‌دارد. پارگی این غضروف می‌تواند منجر به درد مزمن و عدم ثبات در مفصل شانه شود.

روش‌های درمانی غیرجراحی

در مراحل اولیه آسیب‌های شانه، درمان‌های غیرجراحی می‌توانند موثر باشند و شامل موارد زیر هستند:

1. فیزیوتراپی:
   فیزیوتراپی برای تقویت عضلات شانه و بهبود حرکت آن، کمک بسیاری می‌کند. این درمان معمولاً برای مشکلاتی مانند پارگی جزئی روتاتور کاف و آرتروز شانه استفاده می‌شود.

2. داروهای ضد التهاب:
   داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن، برای کاهش درد و التهاب شانه مفید هستند.

3. تزریقات استروئیدی:
   در برخی موارد، تزریق استروئید به مفصل شانه می‌تواند برای کاهش التهاب و درد موثر باشد. این تزریق معمولاً در بیمارانی که درد مزمن شانه دارند استفاده می‌شود.

4. استراحت و اجتناب از فعالیت‌های سنگین:
   در صورتی که آسیب خفیف باشد، استراحت و جلوگیری از فشار بیش از حد به مفصل شانه می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.

درمان‌های جراحی مفصل شانه

در صورتی که روش‌های غیرجراحی موثر نباشند و آسیب‌های شانه شدیدتر باشند، جراحی ممکن است ضرورت پیدا کند. برخی از روش‌های جراحی برای درمان مشکلات شانه عبارتند از:

1. آرتروسکوپی شانه
   آرتروسکوپی یک روش جراحی کم‌تهاجمی است که برای درمان آسیب‌های مختلف شانه، از جمله پارگی‌های روتاتور کاف، بورسیت و تاندونیت، استفاده می‌شود. در این روش، جراح از یک دوربین کوچک برای مشاهده داخل مفصل شانه استفاده می‌کند و می‌تواند آسیب‌ها را اصلاح کند.

2. ترمیم پارگی روتاتور کاف
   در صورتی که پارگی روتاتور کاف به صورت گسترده باشد، ممکن است نیاز به ترمیم جراحی این عضلات باشد. در این جراحی، جراح عضلات پاره شده را به استخوان باز می‌چسباند.

3. تعویض مفصل شانه
   در موارد شدید آرتروز یا آسیب‌های غیرقابل ترمیم، ممکن است نیاز به جراحی تعویض مفصل شانه باشد. در این جراحی، مفصل آسیب‌دیده با یک مفصل مصنوعی جایگزین می‌شود.

4. جراحی تثبیت دررفتگی شانه
   اگر دررفتگی شانه به طور مکرر رخ دهد یا آسیب به لیگامنت‌ها و رباط‌ها وارد شده باشد، جراحی تثبیت شانه ممکن است لازم باشد. در این جراحی، بافت‌های آسیب‌دیده ترمیم و تثبیت می‌شوند.

5. جراحی ترمیم لیبرو (Labral Tear)
   در صورت پارگی لیبرو، جراحی می‌تواند برای ترمیم یا برداشتن بخش آسیب‌دیده از غضروف انجام شود تا مفصل شانه دوباره پایدار شود.

نتیجه‌گیری

آسیب‌های شانه، به‌ویژه در ورزشکاران و افرادی که به فعالیت‌های فیزیکی پرداخته‌اند، شایع است و می‌توانند مشکلات جدی در حرکت و کیفیت زندگی ایجاد کنند. در صورتی که آسیب‌ها جدی باشند و درمان‌های غیرجراحی موثر نباشند، روش‌های جراحی مانند آرتروسکوپی شانه، ترمیم پارگی‌های روتاتور کاف و تعویض مفصل شانه می‌توانند به بهبود وضعیت بیمار کمک کنند.

دکتر علیرضا صحرانورد، متخصص ارتوپدی با تجربه، می‌تواند شما را در تشخیص دقیق و درمان مناسب آسیب‌های شانه یاری کند. در صورتی که دچار مشکلات شانه شده‌اید، مشاوره با ایشان می‌تواند به شما کمک کند تا بهترین گزینه درمانی را انتخاب کنید و بهبود پیدا کنید.