نقرس: علل، علائم، پیشگیری و درمان

نقرس چیست؟

نقرس یک نوع آرتروز التهابی است که به دلیل تشکیل کریستال‌های اسیداوریک در مفاصل ایجاد می‌شود. اسیداوریک یا اورات به طور طبیعی در خون وجود دارد و از تجزیه پورین‌ها به دست می‌آید. پورین‌ها ترکیباتی هستند که در بدن تولید شده و در برخی غذاها نیز یافت می‌شوند. وقتی سطح اورات در خون بالا می‌رود و کلیه‌ها قادر به دفع کامل آن نیستند، کریستال‌های اورات در مفاصل ته‌نشین شده و موجب درد و التهاب می‌شود.

علت نقرس

بالا بودن سطح اسیداوریک در خون اصلی‌ترین عامل ایجاد نقرس است. این افزایش می‌تواند به علت دلایل زیر باشد:

1. ژنتیک: نقرس در افرادی با سابقه خانوادگی این بیماری شایع‌تر است. در این حالت، حتی اگر کلیه‌ها سالم باشند، ممکن است نتوانند اورات اضافی را دفع کنند.
2. سبک زندگی و تغذیه: مصرف غذاهای سرشار از پورین مانند گوشت قرمز، غذاهای دریایی و الکل سطح اسیداوریک را افزایش می‌دهد.
3. چاقی و اضافه وزن: در افراد دارای اضافه وزن، تولید اسیداوریک بیشتر است و در نتیجه احتمال نقرس افزایش می‌یابد.
4. سن و جنسیت: نقرس در مردان بیشتر از زنان مشاهده می‌شود. همچنین، بعد از یائسگی، خطر نقرس در زنان به دلیل کاهش سطح استروژن افزایش می‌یابد.
5. مصرف برخی داروها: برخی داروها مانند دیورتیک‌ها و داروهای فشار خون می‌توانند دفع اورات توسط کلیه‌ها را کاهش دهند و خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهند.

علائم نقرس

نقرس معمولاً با درد ناگهانی و شدید در مفاصل، به‌خصوص انگشت شست پا، بروز می‌کند. از علائم نقرس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. درد شدید و ناگهانی: درد معمولاً در ساعات اولیه صبح آغاز می‌شود و حتی لمس سبک مفصل آسیب‌دیده می‌تواند غیرقابل تحمل باشد.
2. تورم و التهاب: مفصل ملتهب و متورم می‌شود و پوست اطراف آن ممکن است قرمز و براق شود.
3. تشکیل Tophi: تجمع کریستال‌های اورات در زیر پوست ممکن است به شکل توده‌های سفید رنگ به نام توفی ظاهر شود که معمولاً دردناک نیستند اما در صورت التهاب، دردناک می‌شوند.

عوارض نقرس

اگر نقرس درمان نشود، ممکن است عوارض زیر بروز کنند:

• آسیب مفاصل: تشکیل کریستال‌های اورات در طولانی‌مدت به غضروف و استخوان آسیب می‌زند.
• افزایش خطر بیماری‌های قلبی: نقرس با خطر سکته قلبی، سکته مغزی و سایر مشکلات قلبی مرتبط است.
• سنگ کلیه: تجمع اورات ممکن است منجر به تشکیل سنگ کلیه شود.

پیشگیری از نقرس

برای کاهش خطر نقرس می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:

1. تغذیه سالم: پرهیز از مصرف غذاهای پرپورین، چربی‌های اشباع شده و الکل به کاهش سطح اسیداوریک کمک می‌کند.
2. کنترل وزن: کاهش وزن می‌تواند به کاهش سطح اورات کمک کند و فشار روی مفاصل را کاهش دهد.
3. نوشیدن آب کافی: آب کافی به دفع اورات اضافی از طریق کلیه‌ها کمک می‌کند.
4. فعالیت بدنی منظم: ورزش منظم به حفظ سلامت کلی بدن و کاهش علائم نقرس کمک می‌کند.

روش‌های تشخیص نقرس

تشخیص نقرس ممکن است شامل آزمایشات زیر باشد:

• آزمایش خون: سطح اسیداوریک در خون اندازه‌گیری می‌شود.
• آزمایش مایع سینوویال: مایع مفصلی برداشته شده و برای مشاهده کریستال‌های اورات بررسی می‌شود.
• تصویربرداری: از سی‌تی‌اسکن یا اولتراسوند برای بررسی آسیب‌های مفصلی استفاده می‌شود.

روش‌های درمان نقرس

درمان نقرس شامل دو مرحله کنترل درد و کاهش سطح اسیداوریک است.

کنترل درد

برای کنترل درد ناشی از نقرس، معمولاً از داروهای زیر استفاده می‌شود:

1. داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): ناپروکسن و دیکلوفناک از جمله داروهای رایج هستند.
2. استروئیدها: در صورت پیشرفته بودن نقرس، استروئیدها به شکل تزریقی برای کنترل درد تجویز می‌شوند.

کاهش سطح اسیداوریک

برای پیشگیری از حملات نقرس، سطح اورات خون باید کنترل شود. داروهای کاهش‌دهنده اورات مانند آلوپورینول و فبوکسوستات معمولاً تجویز می‌شوند. در مواردی که نقرس به مفاصل آسیب رسانده است، ممکن است نیاز به جراحی تعویض مفصل باشد.

سبک زندگی سالم و کاهش علائم نقرس

تغییرات در سبک زندگی می‌تواند به کاهش علائم نقرس کمک کند:

1. ورزش منظم: ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی می‌توانند به کاهش التهاب مفاصل کمک کنند.
2. مصرف غذای سالم: از مصرف غذاهای پرچرب و الکل پرهیز کنید.
3. کاهش استرس: استرس می‌تواند به افزایش سطح اورات منجر شود، لذا مدیریت استرس به کاهش علائم نقرس کمک می‌کند.

نتیجه‌گیری نقرس یک بیماری قابل مدیریت است که با رعایت تغذیه سالم، مصرف داروهای مناسب و سبک زندگی متعادل می‌توان علائم آن را کاهش داد و از عوارض آن پیشگیری کرد. اگرچه نقرس ممکن است مزمن باشد، با درمان و تغییرات سبک زندگی، بیماران می‌توانند کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.