آشنایی با جراحی تعویض مفصل زانو: کی و چرا باید عمل کنید؟

تعویض مفصل زانو چیست؟

جراحی تعویض مفصل زانو (Arthroplasty) به معنای برداشتن مفصل زانوی آسیب‌دیده و جایگزینی آن با یک مفصل مصنوعی است. این جراحی معمولاً در مواقعی انجام می‌شود که مفصل زانو دچار آسیب‌های شدید و غیرقابل ترمیمی شده باشد و بیمار از درد شدید و محدودیت حرکتی رنج ببرد.

مفصل مصنوعی معمولاً از فلزات و پلی‌اتیلن با کیفیت بالا ساخته می‌شود و در صورتی که بیمار به درستی از آن مراقبت کند، می‌تواند سال‌ها کارکرد مناسب داشته باشد.

علائم و نشانه‌های نیاز به جراحی تعویض مفصل زانو

برخی از علائم و شرایطی که ممکن است نیاز به جراحی تعویض مفصل زانو را نشان دهند عبارتند از:

1. درد مزمن و شدید: زمانی که درد زانو به حدی می‌رسد که حتی با مصرف داروهای مسکن نیز بهبودی حاصل نمی‌شود و زندگی روزمره فرد مختل می‌شود.
2. محدودیت در حرکت: اگر به دلیل درد نتوانید حرکت کنید یا زانو قادر به خم شدن یا باز شدن کامل نباشد.
3. عدم پاسخ به درمان‌های غیرجراحی: درمان‌های فیزیوتراپی، داروها و تزریقات استروئیدی معمولاً اولین مرحله درمان هستند. اگر این روش‌ها اثری نداشته باشند، جراحی می‌تواند گزینه‌ی مناسبی باشد.
4. آسیب‌های شدید مفصلی: بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید، استئوآرتریت یا آسیب‌های ناشی از تصادفات می‌توانند موجب تخریب شدید مفصل زانو شوند.

دلایل انجام جراحی تعویض مفصل زانو

جراحی تعویض مفصل زانو به دلایل مختلفی انجام می‌شود. در ادامه به برخی از این دلایل می‌پردازیم:

1. آرتروز (استئوآرتریت): یکی از شایع‌ترین علل انجام جراحی تعویض مفصل زانو است. در این بیماری، غضروف مفصل تخریب می‌شود و استخوان‌ها به هم می‌سایند که موجب درد شدید و محدودیت حرکتی می‌شود.
2. آسیب‌های ناشی از ضربه: تصادفات، سقوط‌ها یا آسیب‌های ورزشی می‌توانند منجر به آسیب‌دیدگی جدی مفصل زانو شوند که در مواردی درمان غیرجراحی مؤثر نیست و نیاز به جراحی پیدا می‌شود.
3. آرتریت روماتوئید: این بیماری خودایمنی می‌تواند باعث تخریب مفصل زانو شود و در برخی موارد جراحی تعویض مفصل ضروری می‌گردد.
4. عفونت‌ها و بیماری‌های نادر مفصلی: برخی از عفونت‌ها یا بیماری‌های نادر ممکن است به مفصل زانو آسیب بزنند و باعث نیاز به جراحی شوند.

مراحل جراحی تعویض مفصل زانو

فرایند جراحی تعویض مفصل زانو شامل چند مرحله است که به شرح زیر می‌باشد:

1. آماده‌سازی پیش از عمل: پزشک پس از معاینات و آزمایش‌های لازم، تصمیم می‌گیرد که آیا جراحی مناسب است یا خیر. ممکن است توصیه شود که بیمار به فیزیوتراپی برود یا از داروهای خاصی استفاده کند تا شرایط قبل از عمل بهینه شود.
2. عمل جراحی: جراحی معمولاً تحت بی‌حسی عمومی یا بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. در طی عمل، مفصل زانو بریده می‌شود و مفصل مصنوعی جایگزین آن می‌شود.
3. مراقبت پس از عمل: پس از جراحی، بیمار باید دوره‌ای از استراحت و فیزیوتراپی را پشت سر بگذارد. در این مدت، ممکن است از داروهای ضد درد و داروهای ضد التهاب استفاده شود.

مراقبت‌ها و بازتوانی پس از جراحی

فرایند بهبودی پس از جراحی تعویض مفصل زانو معمولاً شامل مراحل زیر است:

1. استراحت و کاهش فعالیت: بیمار باید از انجام فعالیت‌های سنگین پرهیز کند و تنها به انجام حرکات ساده و سبک بپردازد.
2. فیزیوتراپی: برای بازگرداندن حرکت به زانو و تقویت عضلات اطراف مفصل، فیزیوتراپی ضروری است. این مرحله می‌تواند به تسریع بهبودی کمک کند و دامنه حرکتی مفصل را به حالت طبیعی بازگرداند.
3. مراقبت از محل جراحی: بهبودی زخم و جلوگیری از عفونت نیز از نکات مهم پس از جراحی است. پزشک توصیه‌های خاصی را برای مراقبت از محل جراحی خواهد داشت.

آیا جراحی تعویض مفصل زانو برای همه مناسب است؟

جراحی تعویض مفصل زانو برای هر فردی مناسب نیست. در مواردی که آسیب‌دیدگی مفصل کمتر است یا بیمار از مشکلات دیگر سلامتی رنج می‌برد که باعث می‌شود جراحی ریسک‌زا باشد، گزینه‌های درمانی دیگری مانند فیزیوتراپی یا داروهای ضد درد ممکن است مناسب‌تر باشند. بنابراین، قبل از تصمیم‌گیری برای جراحی، مشاوره با یک جراح ارتوپد متخصص الزامی است.

نتیجه‌گیری

جراحی تعویض مفصل زانو می‌تواند یک گزینه مؤثر برای افرادی باشد که از درد شدید زانو رنج می‌برند و درمان‌های غیرجراحی جوابگو نبوده است. این عمل می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را به طور چشمگیری بهبود بخشد و او را قادر به انجام فعالیت‌های روزانه‌اش کند. مشاوره با دکتر علیرضا صحرانورد، متخصص جراحی ارتوپدی، می‌تواند به شما کمک کند تا بهترین تصمیم را در مورد درمان خود بگیرید.